Diplomasi
Çin, İran savunma bakanının da dahil olduğu ŞİÖ ülkelerinin yetkililerini savaş gemisinde ağırladı

Çin Savunma Bakanı Dong Jun, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerini bombalamasından birkaç gün sonra, İranlı mevkidaşını ve diğer ŞİÖ üyesi ülkelerin üst düzey savunma yetkililerini gelişmiş bir Çin savaş gemisinde ağırladı.
İran Savunma Bakanı Aziz Nasirzadeh, perşembe günü sona eren iki günlük Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) savunma bakanları toplantısı kapsamında Dong tarafından Çin’in kıyı kenti Qingdao’da bir askeri gemide ağırlanan savunma yetkilileri arasında yer aldı.
Çin devlet televizyonu CCTV’ye göre, Nasirzadeh ve diğer savunma yetkilileri, Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) Donanması’na ait 052D tipi destroyer Kaifeng’i gezdi ve ardından geminin güvertesinde düzenlenen resepsiyona katıldı.
Gemide Nasirzadeh, İsrail ve ABD’nin “son saldırıları sonrasında İran’ın meşru tutumunu desteklediği” için Pekin’e teşekkür etti.
Xinhua’ya göre Nasirzadeh, “Çin’in adaletin yanında olmaya devam etmesini, mevcut ateşkesi korumaya yardımcı olmasını ve bölgesel gerilimleri yatıştırmada daha büyük bir rol oynamasını umuyoruz” dedi.
Dong’un toplanan bakanlara hitaben yaptığı konuşmada “tek taraflılık, korumacılık, hegemonyacı ve zorbalık eylemlerinin artarak uluslararası düzeni ciddi şekilde bozduğunu ve bunların kaos ve çatışmanın en büyük kaynağı haline geldiğini” söylediği belirtildi.
Dong, Birleşmiş Milletler, ŞİÖ ve diğer çok taraflı çerçeveler içinde daha yakın işbirliği ve üyelerin uluslararası adaleti savunmak ve küresel istikrarı korumak için “daha fazla benzer düşünen güçlerle” birleşmeleri çağrısında bulundu.
Dong, “ŞİÖ ülkeleri, kuruluş ideallerine sadık kalmalı, ‘Şanghay Ruhu’nu sürdürmeli ve tüm alanlarda pratik işbirliğini derinleştirmelidir” dedi. “Daha güçlü eylemlerle, birlikte kalkınma için barışçıl bir ortamı koruyabiliriz” diye ekledi.
Etkinlik, Pekin’in şiddetle kınadığı ABD’nin cumartesi günü İran’ın üç önemli nükleer tesisine düzenlediği saldırıların ardından gerçekleşti.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın denetimi altındaki nükleer tesislere düzenlenen saldırıların BM Şartı ve ilkelerini ciddi şekilde ihlal ettiğini söyledi.
Ayrıca, ŞİÖ toplantısı, ŞİÖ toplantısı, Lahey’de düzenlenen NATO liderleri toplantısıyla aynı zamana denk geldi. ABD Başkanı Donald Trump, Lahey’de yaptığı açıklamada, ABD’nin “önümüzdeki hafta” İran’la olası bir nükleer anlaşma hakkında görüşeceğini söyledi.
İkili görüşmeler
Xinhua’ya göre, Çin savunma bakanı daha sonra Belarus, Pakistan, Kırgızistan ve Rusya’nın savunma bakanlarıyla ayrı ayrı ikili görüşmelerde bulundu. Devlet haber ajansı, tüm tarafların Şanghay İşbirliği Örgütü’nün dönüşümlü başkanlığı sırasında ŞİÖ operasyonel mekanizmalarının geliştirilmesi ve sektörler arası işbirliğinin derinleştirilmesinde Pekin’in çabalarını ve önemli katkılarını takdir ettiklerini ve askeri bağları daha da pekiştirme ve genişletme konusunda güçlü iradelerini ifade ettiklerini bildirdi.
Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Asif, Pekin’in gerilimi yatıştırmadaki rolünü övdü. “Pakistan, Çin ile olan sağlam dostluğuna büyük değer veriyor ve üç küresel girişiminin uygulanması, askeri işbirliğinin derinleştirilmesi ve bölgesel barış ve istikrarın korunmasına yardımcı olmak için birlikte çalışmaya hazırdır” dedi.
Rusya Savunma Bakanı Andrei Belousov için, İkinci Dünya Savaşı’nda zaferin 80. yıldönümü, Çin halkının Japon saldırganlığına karşı direniş savaşı ve dünyanın faşizm karşıtı savaşının 80. yıldönümü olan bu yıl, ikili askeri ilişkileri derinleştirmek için bir fırsat. “Liderlerimizin mutabakatı doğrultusunda, stratejik iletişim ve işbirliğini yoğunlaştıracağız ve küresel stratejik istikrara katkıda bulunacağız” dedi.
Bu arada, Hindistan Savunma Bakanı Rajnath Singh de Qingdao toplantısına katıldı. Bu, 2020’de iki ülke arasında meydana gelen ölümcül sınır çatışmasından bu yana Hindistan’ın savunma bakanının Çin’e yaptığı ilk ziyaret oldu.
Askeri güven
Çin Savunma Bakanlığı’na göre, ŞİÖ savunma bakanları toplantısı, Çin’in bu yıl ŞİÖ’nün dönüşümlü başkanlığı sırasında düzenlenen önemli etkinliklerden biri. Bakanlar, ŞİÖ ve bölgesel terörle mücadele temsilcileriyle birlikte, üye ülkeler arasındaki askeri güveni daha da pekiştirmek ve pratik işbirliğini derinleştirmek için bir araya geldi.
Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan, İran ve Belarus’tan oluşan 10 ülkeden oluşan ŞİÖ, şu anda Avrasya kıtasının yaklaşık beşte üçünü ve dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 43’ünü kapsamaktadır.
Şanghay Örgütü’nün dönüşümlü başkanlığı kapsamında düzenlenen Pekin toplantısı, Çin’in İsrail-İran çatışmasının büyük ölçüde kenarında durmasına rağmen, önemli bir uluslararası aktör olarak rolünü ve Tahran’ın Pekin ile ilişkilerine verdiği önemi vurguladı.
Perşembe günü Çin Savunma Bakanlığı’nın düzenli basın toplantısında, Pekin’in ŞİÖ üyesi olarak İran’a askeri destek sağlamayı düşünüp düşünmediği sorulduğunda, bakanlık sözcüsü Zhang Xiaogang CNN‘e “Çin, Orta Doğu’da barış ve istikrarın korunmasında yapıcı bir rol oynamak için tüm taraflarla işbirliği yapmaya hazırdır” dedi.
Kaifeng destroyeri
Toplantı resepsiyonunun yapıldığı Kaifeng destroyer, uzatılmış Tip 052D varyantının altıncı gemisidir ve Kuzey Denizi Filosu’nda hizmet vermektedir. Nisan 2021’de hizmete giren gemi, yaklaşık 159 metre (521 fit) uzunluğunda, 7.500 ton ağırlığında ve 517C anti-gizlilik radarı taşımaktadır. Genişletilmiş güvertesi, PLA Donanması’nın Z-20 helikopterlerinin inişine izin vermektedir.
Savaş gemisi, Pekin’in batı Pasifik’teki artan operasyonel varlığının bir parçası olarak, nisan ayında Tsushima Boğazı’ndan geçişi de dahil olmak üzere çok sayıda uzun menzilli tatbikat gerçekleştirdi.
2023 yılında Qingdao’da düzenlenen Çin donanmasının 74. yıldönümü kutlamaları sırasında halka açık olarak sergilendi.
Diplomasi
Rusya, Taliban yönetimini tanıyan ilk ülke oldu

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, 15 Ağustos 2021’de meydana gelen yönetim değişikliği sonrası kurulan Afganistan yönetimini (Taliban) resmen tanıdıklarını bildirdi.
Kabulov, Rus haber ajansı RİA’ya, Afganistan ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Rusya’nın Afganistan hükümetini resmen tanıyıp tanımadığı yönündeki soruyu yanıtlayan Kabulov, “Evet, tanıdı” ifadesini kullandı.
Rusya Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko’nun, Afganistan’ın Moskova Büyükelçiliğine yeni atanan Gul Hasan ile görüştüğü belirtildi.
Açıklamada, Hasan’ın Rudenko’ya güven mektubunun kopyalarını teslim ettiği kaydedildi.
Ayrıca, Rus basınına yansıyan görüntülerde, Afganistan’ın Moskova Büyükelçiliği binasında Taliban geçici hükümetinin kullandığı bayrağın dalgalanması yer aldı.
Rus büyükelçi güven mektubunu sundu
Öte yandan, Afganistan geçici hükümeti Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Afganistan’ın yeni Moskova Büyükelçisi Dimitry Zahirnov, Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki’ye güven mektubunu sundu ve Rusya hükümetinin Afganistan yönetimini resmen tanıma kararı aldığını kendilerine aktardığını belirtti.
Büyükelçi Zahirnov, kararı “tarihi bir adım” olarak tanımladı. Muttaki ise memnuniyetini bildirerek bunun “iki ülke arasındaki pozitif ilişki, karşılıklı saygı ve yapıcı angajmanın yeni bir aşaması” olduğunu kaydetti.
Rusya, Taliban hükümetini tanıyan ilk ülke oldu
Rusya’nın bu kararı ile 15 Ağustos 2021’deki yönetim değişikliği sonrası kurulan Afganistan hükümeti ilk kez bir ülke tarafından tanınmış oldu.
ABD ve NATO askeri güçlerinin 2021 yazında ülkeden ayrılmasına paralel önceki hükümet devrilmiş, Afganistan genelinde kontrol sağlayan Taliban, geçici hükümetini duyurmuştu.
Aynı dönemde, Batılı ülkeler Afganistan’daki diplomatik misyonlarını kapatmış, başkent Kabil’de çok az sayıda ülkenin büyükelçiliği aktif olarak çalışmalarına devam etmişti.
Taliban, 2003’te Rusya Yüksek Mahkemesinin kararıyla yasaklanan terör örgütleri listesine dahil edilmişti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Aralık 2024’te Taliban’ı terör listesinden çıkaracak yasayı onaylamış, Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi de nisanda, Taliban’ın ülkedeki faaliyetleriyle ilgili yasağın askıya alınmasına karar vermişti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Afganistan’ın Moskova’daki diplomatik temsilciliğinin büyükelçilik seviyesine yükseltilmesi yönünde karar alındığını bildirmişti.
Ayrıca, Taliban, 2022 yılında Rusya’dan petrol, doğalgaz ve buğday alımı konusunda anlaşmaya varmıştı. Ticaretin yerel para üzerinden yapılması kararlaştırılmıştı.
Diplomasi
İsrail, İran ve Suriye konusunda Rusya ile gizli görüşmeler yürütmüş

İsrail’in, Tahran ile sağladığı ateşkes sırasında İran ve Suriye konusunda Rusya ile gizli müzakereler yürüttüğü iddia edildi.
İsrail devlet televizyonu KAN, Tel Aviv’in İran ve Suriye konusunda diplomatik bir çözüm bulmak için Moskova ile üst düzey temaslarını sürdürdüğünü bildirdi.
Rusya’nın İsrail ile İran arasında arabuluculuk yapma teklifinin ardından, İsrail yetkililerinin ateşkes ilanından yaklaşık bir hafta sonra Moskova ile görüşmelere başladığı bildirildi.
Raporda görüşmelerin içeriğine ilişkin ayrıntılı bilgi verilmedi.
Bu arada İsrail’in İran konusunda ABD ile daha geniş bir anlaşma arayışında olduğu da belirtiliyor.
Rapora göre, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun önümüzdeki hafta Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı görüşmede bu konuyu gündeme getirmesi bekleniyor.
İsrail’in, daha önce Lübnan ile varılan anlaşmaya benzer bir çerçeve belirlemeyi hedeflediği bildirildi.
İsrail, 13 Haziran’da İran’a hava saldırıları düzenlemiş, ancak 24 Haziran’da Trump’ın ateşkes açıklaması üzerine saldırıları durdurmuştu.
İran ile ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından İsrailli yetkililer, “normalleşme anlaşmaları” olarak da bilinen İbrahim Anlaşmaları’nın genişletilmesini görüşüyor ve bu çabaların bir parçası olarak Suriye ile müzakerelerin sürdüğü ortaya çıktı.
ABD’li ve İsrailli yetkililer Suriye ile yapılan “normalleşme” görüşmelerini doğruladı.
İsrail: Normalleşme süreci Golan işgali devam ederken yürütülmeli
Diplomasi
Trump ve Zelenskiy telefonda, ABD’nin silah teslimatını durdurmasını görüşecek

Planlamaya yakın kaynaklara göre, Donald Trump ve Volodimir Zelenskiy’nin cuma günü yapacakları telefon görüşmesinde, ABD’nin Kiev’e bazı önemli silah teslimatlarını ani durdurma kararını görüşmeleri bekleniyor. Financial Times’a göre, kaynaklar, Ukrayna cumhurbaşkanının gelecekteki olası silah satışlarını da gündeme getireceğini belirtti.
Ukrayna, Pentagon’un birkaç gelişmiş silah sisteminin teslimatını durdurma kararını beklenmedik bir şekilde öğrenmesinin ardından çarşamba günü üst düzey bir ABD diplomatını çağırdı. Zelenskiy, Trump’ın “çok güzel” olarak nitelendirdiği geçen haftaki NATO zirvesi sırasında yapılan bir toplantıda da dahil olmak üzere, ABD’den Patriot savunma füzeleri satın almak için lobi faaliyetleri yürütüyor.
Rusya, geçen hafta sonu savaşın en büyük hava saldırısını içeren yaz taarruzunu yoğunlaştırırken, Ukrayna Polonya’da tutulan silahların teslimatının durdurulmasından endişe duydu. Zelenskiy, Rus insansız hava araçları ve füzelere karşı savunma amacıyla 15 milyar dolar karşılığında 10 Patriot sistemi satın almak istediğini söyledi.
Trump, NATO zirvesi sırasında Kiev’e Patriot füze savunma sistemleri satmayı düşüneceğini belirtti, ancak stokların az olduğunu söyledi. Savunma Bakanlığı sözcüsü Sean Parnell çarşamba günü yaptığı açıklamada, teslimatların durdurulmasının “ABD’nin askeri yardımının savunma önceliklerimizle uyumlu olmasını sağlamak için” yapılan “kapasite gözden geçirme” sonrasında geldiğini söyledi.
Planlamaya yakın ve kamuoyuna açıklama yapma yetkisi olmadığı için ismini vermek istemeyen kaynaklar, toplantının zamanının değişebileceğini belirtti.
Beyaz Saray ve Ukrayna cumhurbaşkanlığı, planlanan görüşmeyle ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiha, Çarşamba günü ABD’nin geçici büyükelçisi John Ginkel’i dışişleri bakanlığına çağırarak ABD’nin askeri yardımının önemini vurguladı.
Pentagon, yetkililerin kritik seviyeye düştüğünü söylediği kendi stokları konusunda endişeli. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte çarşamba günü Fox News’e, Washington’un rezervlerini dikkatli bir şekilde yönetme ihtiyacını anladığını, ancak Ukrayna’nın “alabileceği tüm desteğe ihtiyaç duyduğunu” söyledi.
Washington’da bazı milletvekilleri ve eski diplomatlar, Pentagon’u Ukrayna’ya taahhüt edilen silahları durdurduğu için eleştirdi.
ABD ve Ukrayna’nın üst düzey yetkililerine göre, askıya alınan sevkiyatlar arasında Patriot önleme füzeleri, Stinger hava savunma sistemleri, güdümlü top mermileri ve F-16 ve Nasam’lar tarafından kullanılan mühimmat yer alıyor.
100’den fazla Hellfire füzesi, uzun menzilli hassas saldırılar için yaklaşık 250 GMLRS mermisi ve AT4 fırlatıcı gibi tanksavar sistemleri de askıya alındı. Bazı silahların teslimatı devam etti.
-
Dünya Basını2 hafta önce
Sınıfsız modern para teorisi muhasebedir
-
Görüş2 hafta önce
Büyülü Dağ’da yüzyıllık tartışma devam ediyor: Naphta mı Settembrini mi?
-
Görüş2 hafta önce
İsrail ve İran Çatışmasına Büyük Tarih Perspektifiyle Bakmak
-
Avrupa2 hafta önce
Kitlesel tahliye planları: Baltık Bölgesi’nde savaş ve ‘kendini gerçekleştiren kehanet’
-
Görüş2 hafta önce
‘Mükemmel fırtına’nın gözünde korkuyla dalgalanan piyasalar
-
Ortadoğu4 gün önce
Reuters: Suriye’de Şara’ya bağlı güçler 1.500 Alevi’yi katletti
-
Ortadoğu2 hafta önce
Tahran’ın menzilindeki ABD üsleri
-
Asya2 hafta önce
Japonya İsrail-İran savaşıyla ilgili resmi açıklamasında G7’den farklı tavır aldı