Vietnam milletvekilleri, liderlerin vasıflı işgücü çekme çabaları kapsamında, yurtdışındaki Vietnamlıların ve diğer kişilerin çifte vatandaşlık almasını kolaylaştıran değişiklikleri içeren ülke vatandaşlık yasasında değişiklikleri onayladı.

Geçen hafta yapılan yasal değişiklikle, yabancı vatandaşlığından vazgeçmeden Vietnam vatandaşlığı almak isteyenler için bazı şartlar kaldırıldı. Kaldırılan kurallar arasında dil yeterliliği ve asgari ikamet süresi şartları yer alıyor.

Güneydoğu Asya ülkesi, ekonomik büyümesini güçlendirmek amacıyla yaklaşık kırk yıldır en büyük reformunu gerçekleştiriyor, yasalarını ve idari yapısını değiştiriyor ve yatırım kısıtlamalarını hafifletiyor. Bu yıl gayri safi yurtiçi hasılasında %8 büyüme ve önümüzdeki yıllarda çift haneli büyüme hedefliyor ve 2045 yılına kadar yüksek gelirli bir ülke olmayı amaçlıyor.

Vietnam’ın liderleri, bu çabaların anahtarı olarak yüksek teknolojiyi görüyor, ancak ülkede bilim ve teknolojinin öncü alanlarında deneyimli insan kaynağı eksikliği var.

Vatandaşlık yasasındaki değişiklik, uzmanları ülkeye gelip yaşamaya ve çalışmaya teşvik etmek için Vietnam’ın atması beklenen birçok adımdan ilki. Hükümet, 2030 yılına kadar teknoloji, özellikle yapay zeka ve yarı iletkenler alanlarında rakiplerini geride bırakabileceğine inanıyor.

Hükümet, nisan ayında haber sitesinde yayınlanan bir makalede, “Vatandaşlık Yasası’nda yapılan bu değişiklik, yasal kısıtlamaları ‘kaldırmak’ ve teknoloji ve finans alanları da dahil olmak üzere yurtdışındaki Vietnamlı topluluklardan değerli kaynakları çekerek ülkenin yeni çağdaki kalkınmasına katkıda bulunmak için önemli bir adımdır” dedi.

Pazartesi günü, ülkenin en üst düzey lideri Komünist Parti Genel Sekreteri To Lam, “Yurtdışındaki Vietnamlıları, vatanlarına, ulusal köklerine dönmeye, birbirleriyle bağlantı kurmaya, birbirlerini desteklemeye ve güçlü bir Vietnam inşa etmek için ülkedeki insanlarla birlikte katkıda bulunmaya çağırıyorum” dedi.

Ülke çapında televizyonda yayınlanan bir konuşmada, “Vatan, ‘vatanından uzak vatandaşları’ ülkeyi inşa etmek ve geliştirmek için el ele vermeye davet etmek için her zaman kollarını açıyor” dedi.

On yıllar boyunca Vietnam, ünlü bilim insanları veya futbolcular gibi çok seçkin bir gruptan uzun süreli ikamet edenlere yabancı vatandaşlıklarını koruyarak Vietnam vatandaşlığı almaya izin verdi. Mart ayı itibarıyla, cumhurbaşkanı sadece 60 kişinin çifte vatandaşlığa sahip olmasına izin vermişti.

Vietnam, yabancı ülkeler tarafından işgal edilmiş uzun tarihi nedeniyle çifte vatandaşların ulusal güvenliğe potansiyel tehdit oluşturmasından çekiniyor. Geçen yüzyılda Fransızlar, Japonlar, Amerikalılar, Kamboçyalılar ve Çinlilerle savaştı. Ülke sadece 50 yıl önce yeniden birleşti ve 1980’lere kadar çeşitli askeri çatışmalara karıştı.

Vietnamlı aileler genellikle çocuklarını ABD, İngiltere, Avustralya ve Avrupa’da okumak için yurtdışına gönderiyor. Bu gençlerin çoğu yurtdışında kalarak Google, Meta, IBM ve Microsoft gibi büyük şirketlerde çalışmaktadır ve bunların büyük bir kısmı bilim, teknoloji ve finans alanlarında uzmanlaşmaktadır. Bazıları ise sonunda kalıcı olarak göç ediyor.

Yurtdışında 130 ülke ve bölgede yaşayan yaklaşık 6 milyon Vietnamlı yaşamakta. Devlet Yurtdışı Vietnamlılar Komitesi’nin Ekim 2024 verilerine göre, bunların yüzde 80’i gelişmiş ülkelerde yaşıyor

Gerçekte, çifte vatandaşlık sahibi kişiler de Vietnam’da yaşayabiliyor, ancak zaman zaman idari sorunlarla karşılaşıyorlar. Vietnam’da yaşayan yabancı uyruklular vize şartları, gayrimenkul sahipliğine sınırlı erişim ve banka hesabı açma veya ev kredisi alma gibi bankacılık haklarına erişimde kısıtlamalar gibi yerel halkın yararlandığı cazip tasarruf hesapları faiz oranlarından yararlanamama gibi kısıtlamalarla karşı karşıya.

Milletvekilleri geçen hafta, yabancıların Vietnam vatandaşlığı almasını kolaylaştırmak için isimlerle ilgili düzenlemeleri de hafifletti.

Geçen yıl aralık ayında yayınlanan ve ülkenin reformunun temel taşlarından biri olan 57 sayılı karar, bilim ve teknolojinin geliştirilmesine odaklanıyor. Kararda, Vietnam’ın yurtdışındaki Vietnamlıları ve yüksek nitelikli yabancıları Vietnam’da çalışmaya ve yaşamaya çekmek için vatandaşlık, ev ve arazi mülkiyeti, cazip maaşlar ve ülkede daha iyi çalışma ortamı dahil olmak üzere “özel bir mekanizma” geliştireceği belirtilmektedir.

Ancak, birkaç istisna var; kamu görevlileri, askerler ve kamu güvenliği personeli sadece Vietnam vatandaşı olmalıdır.

Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, ABD Başkanı Donald Trump’ın ikili ticaret dengesizliğini azaltmak için Japonya’nın ABD’den petrol satın alması önerisini değerlendiriyor.

Ishiba, pazartesi günü Nikkei Asia ile yaptığı röportajda bu fikri kabul ederken, “bu konunun daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini” de sözlerine ekledi.

“ABD gerçekten de en büyük petrol üreticisi,” dedi. “Ancak, fiyatı ve ürettikleri petrolün türünü de düşünmeliyiz” diye ekledi.

“Petrol, doğal gazdan farklıdır” diyen Ishiba, “Öylece ‘Evet, ABD’den çok miktarda petrol almaya hazırız’ diyemezsiniz” ifadelerini kullandı.

Trump, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerden, Japonya’nın tedarik kaynaklarını çeşitlendirmek için değerlendirdiği Alaska’daki doğal gaz sahalarına yatırım yapmalarını talep ediyor.

Bu yorum, bu ay İsrail ile İran arasında 12 gün süren savaşın ardından Hürmüz Boğazı’nda gerginliklerin devam etmesi nedeniyle enerji güvenliğinin Japonya için önemli bir ekonomik endişe olarak yeniden ortaya çıkmasıyla birlikte geldi. Japonya, petrol ihtiyacının %90’ını Orta Doğu’dan karşılıyor.

Pazar günü Fox News’te yayınlanan bir röportajda Trump, “Japonya ile büyük bir ticaret açığımız var ve onlar da bunu anlıyor. Artık petrolümüz var. Onlar çok fazla petrol alabilirler; başka birçok şeyi de alabilirler” dedi.

Seçim öncesi çabalar

Trump’ın gümrük vergileri, ihracat gelirleri için otomobil gibi ürünlerin üretimine bağımlı olan ülkeye gölge düşürüyor. 20 Temmuz’da yapılacak üst meclis seçimleri yaklaşırken, Ishiba hükümeti ABD ile bir anlaşmaya varmak için çabalarını artırıyor.

Tokyo, ABD’nin 3 Nisan’da ithalata uyguladığı %25’lik otomobil gümrük vergisinden ve 5 Nisan’da yürürlüğe giren ayrı karşılıklı gümrük vergilerinden muafiyet elde etmeye kararlı. Japonya’ya uygulanan karşılıklı gümrük vergisi oranı, 9 Temmuz’dan itibaren %10’dan %24’e geri dönecek.

Ishiba’nın yakın danışmanı Ryosei Akazawa, 26-29 Haziran tarihlerinde Washington’da düzenlenen yedinci tur görüşmelerin ardından, ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick de dahil olmak üzere ABD’li yetkililerle görüştükten sonra pazartesi günü somut bir sonuç alamadan Tokyo’ya döndü.

Pazar günü Fox News’e verdiği röportajda Trump, bir anlaşma sağlanmadıkça otomobil gümrük vergilerinin Japon otomobilleri için devam edeceği uyarısında bulundu. “Onlar bizim arabalarımızı almıyor, ama biz onların arabalarını milyonlarca adet ABD’ye sokuyoruz. Bu adil değil” dedi.

Ishiba ise, Tokyo’nun ABD tarafından haksız olarak yorumlanabilecek ticaret uygulamalarını, örneğin tarife dışı engeller ve bayilik sistemlerini incelediğini söyledi.

Gümrük vergileri, ekim ayında alt meclisin kontrolünü kaybeden iktidar koalisyonunun çoğunluğunu savunacağı üst meclis seçimlerine üç haftadan az bir süre kala Ishiba hükümetinin karşı karşıya olduğu birçok ekonomik zorluktan sadece biri.

Diğer ekonomik zorluklar arasında yeniden canlanan enflasyon, durgun ekonomik büyüme, Orta Doğu’daki gerilimler ve devasa mali borç yer alıyor. Ishiba yönetimi seçimlerden önce en azından gümrük vergilerinin yarattığı krizi çözmeyi hedefliyor.

Japonya Başbakanının NATO zirvesine katılmaması, ABD ile uyumsuzluğu yansıtıyor

Bu hafta Tianjin’de Dünya Ekonomik Forumu’nun, Yaz Davosu olarak da biliniyor, açılışını yapmak üzere sahneye çıkan Çin’in ikinci yetkilisi Başbakan Li Qiang, 2008 küresel finans krizi sırasında şehirde düzenlenen ilk etkinlikle doğrudan bir karşılaştırma yaptı.

Çin Başbakanı, “İnsanlar, dünya ekonomisinin bu zor durumdan çıkıp çıkamayacağını ve nereye doğru gittiğini bilemedikleri için yönlerini kaybetmiş ve endişeliydiler” dedi.

“Tarih genellikle tekerrür eder” diye ekledi.

Bu yılki “Yaz Davosu” — Çin’in İsviçre’de her yıl düzenlenen iş dünyası liderleri ve devlet başkanları toplantısına alternatifi — Orta Doğu’daki çatışma ve ABD ile Çin arasında tam anlamıyla bir ticaret savaşının yaşandığı benzer belirsizliklerin gölgesinde gerçekleşti.

Washington ve Pekin, bu ay Londra’da gümrük vergilerini azaltmak için kırılgan bir ateşkes imzaladı, ancak ABD’nin düzinelerce ülkeye uyguladığı gümrük vergilerinin 90 günlük askıya alınma süresi 9 Temmuz’da sona eriyor.

Öte yandan Tianjin’in dışındaki dev konferans merkezindeki atmosfer, özellikle Covid önlemlerinin yavaş yavaş kaldırıldığı ve ekonomik koşulların zayıfladığı son yıllara kıyasla iyimserdi.

Tianjin ve Dalian şehirleri arasında dönüşümlü olarak düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nun buluşmasına, pandemi sırasında yıllarca ara verildi. 2023’te yeniden başlatılan forum, ABD’den katılımcı sayısında belirgin bir düşüş ile dikkat çekti. Bu eğilim bu yıl da devam etti ve 950 Çinli katılımcı, 180 Avrupalı ve 110 Kuzey Amerikalı katılımcıyı geride bıraktı. ABD hükümetinden hiçbir temsilci forumda yer almadı.

2019’dan beri etkinliğe katılan Londra merkezli yapay zeka şirketi casuaLens’in kurucu ortağı Darko Matovski, “Büyük değişim Covid öncesi ve sonrası” dedi, “eskiden daha batı ve doğu, daha eşitlikçi bir yapı vardı, şimdi ise daha doğu ağırlıklı” diye konuştu.

“Bu iyi ya da kötü değil” diye ekleyen Matovski, “Sadece farklı” dedi.

Buna rağmen, delegeler, ABD’nin küresel ticaret düzenini sarsarken ve Pekin’in kendisini istikrarcı bir güç olarak konumlandırmaya çalışırken büyüme fırsatlarına dikkat çekti.

Danışmanlık şirketi APCO’nun Çin genel müdürü Chris Torrens, “Bu yıl geçen yıla göre daha fazla içerik var” dedi. “Daha fazla çok uluslu şirket, Çin ile işlerini hızlandırma konusunda ciddi” diye ekledi.

Li, açılış konuşmasının yanı sıra, çok uluslu şirketlerin yöneticileriyle kapalı bir toplantı düzenledi. Cisco, LG Chem, Unitel, Syensqo ve Louis Dreyfus gibi grupların temsilcileri, Çin’deki yabancı şirketlerin faaliyet ortamına ilişkin görüşlerini paylaşmak üzere toplantıya davet edildi. Bir katılımcıya göre Li, ani düzenleme değişikliklerinin riskine ilişkin endişeler de dahil olmak üzere, “geri bildirimlere çok açık ve duyarlı” bir tavır sergiledi.

Pakistanlı holding Engro Corp’un grup başkanı Hussain Dawood, Li’nin zirvede “açıklık ve adalet”i övdüğünü söyledi. Çin başbakanının dinleyicilere iki kez selam verdiğini de belirtti.

Çin, gelişmekte olan ekonomilerle ilişkilerini genişletmeye çalışıyor ve bu ay 53 Afrika ülkesiyle gümrüksüz ticaret anlaşması imzaladı. Li, açılış konuşmasında Küresel Güney’in yükselişinden bahsetti.

Pekin’deki Tsinghua Üniversitesi’nden akademisyen Gao Yuning, “Bu, küreselleşmeye inanan insanların en büyük buluşma noktası olan bir forum” dedi.

“Yüz yüze [toplantılara] katılma fırsatına sahip olmak hala çok önemli” diyen Gao, “Çin’in iyimser stratejisi, ABD’ye karşı karşılıklı gümrük vergilerini sürdürmek, ancak diğer tüm ekonomilere karşı gümrük vergilerini aktif olarak düşürmek” olduğunu ekledi.

Bu yılki Yaz Davosu delegeleri arasında HKEX başkanı Carlson Tong, e-ticaret devi JD.com’un kurucusu Richard Liu olarak da bilinen Liu Qiangdong, Singapur, Vietnam ve Senegal başbakanları ile Ekvador cumhurbaşkanı yer aldı.

Ana sahnede, eski İngiliz başbakanı Sir Tony Blair, yüzyılın ortasına kadar ABD, Çin ve Hindistan olmak üzere üç süper gücün yöneteceği yeni bir dünya düzeni taslağını çizdi.

“Çin’in güçlü olmasını istemeyenler var, Çin’in güçlü olmasını kabul etmeye tamamen hazır olanlar var, ancak bu gücün ne amaçla kullanılacağını merak edenler de var” diyen Blair, kendisini ikinci kategoriye dahil etti.

“Benim insanlara söylediğim şey, Çin’de ne olursa olsun bununla başa çıkacak kadar güçlü olmalıyız, ancak Çin ile ilişkilerimizi sürdürmeliyiz” diye ekledi.

Bu görüş, Roma’daki Dünya Çiftçiler Örgütü Başkanı Arnold Puech d’Alissac tarafından da yinelendi. Puech d’Alissac, Financial Times’a verdiği demeçte, eski bir Çinli DTÖ temsilcisiyle “çok iyi bir görüşme” yaptığını söyledi.

“Onlar [Çin] bizim bazı ürünlerimizi satın alıyor, [bu yüzden] onlarla bağlantı kurmamız gerekiyor” diyen Puech d’Alissac, Fransa’nın keten, şeker, sığır eti ve tahıl ihracatına işaret etti.

Toplantıya katılanlar arasında, yükselen bir gücün egemen güce meydan okumasının savaşa yol açabileceği fikrini popülerleştiren Harvard profesörü Graham Allison da vardı. Bu çerçeve, Çinli politika yapıcılar ve yorumcular arasında geniş kabul gördü.

Allison, jeopolitik konulu bir panelde, “Thucydides şimdi ne derdi? ‘Her şey plana göre gidiyor’ derdi” dedi.

Ancak, Donald Trump’ın “Çin şahini” olmadığını ve ülke hakkında olumlu konuşmaya istekli olduğunu da ekledi. Allison, “Trump ve Xi [Jinping]’in bizi olumlu yönde şaşırtma fırsatı, bence umutlu olmak için yeterli” dedi.

1988’de Çin’i ilk kez ziyaret eden Blair, daha geniş bir pragmatizm anlayışını yansıttı. “Çin, çoğu ülke için en yakın komşusu dışında en büyük ticaret ortağıdır” dedi.

“Çin’i Batı’nın gözünden değil, Çin’in gözünden görmelisiniz” diye ekledi.